OR: trek op tijd aan de bel bij mogelijke bezuinigingen
In turbulente en onzekere tijden is een eerste reflex van veel organisaties en bedrijven om te bezuinigen. Als de omzet terugvalt en de kosten stijgen, is er ook niet altijd een alternatief. Dat betekent niet dat je als OR achteroverleunt tot er nieuw beleid is. Oefen invloed uit en vind – ook als er gekort moet worden – het beste scenario voor medewerkers én organisatie. Praat mee en bepaal samen met de directie de koers.
Schuif op tijd aan
De OR heeft bij veel onderdelen van voorgenomen nieuw beleid advies– of instemmingsrecht. Maar als je pas mee gaat praten als het nieuwe beleid al volledig uitgedacht is, ben je te laat. Er is dan al bedacht in welke uitgaven gesneden wordt. En de OR moet alle zeilen bijzetten om de deur naar betere opties toch nog op een kier te krijgen. Zorg dus dat je al vóór het moment van de advies- of instemmingsaanvraag aan tafel zit.
Eenmalig of structureel?
Bezuinigen kan op veel manieren. Bedenk of het om een eenmalige of structurele bezuiniging gaat. Misschien raakt de bezuiniging het personeel, misschien ook niet. Misschien biedt de bezuiniging een structurele oplossing voor het financiële probleem, misschien ook niet. Denk hierover na, onderzoek alle mogelijke opties, ga op zoek naar de beste optie voor de medewerkers én de organisatie.
Zorg voor een deal
Bezuinigingen kun je vaak al van ver aan zien komen, als je de cijfers in de gaten houdt. Bezuinigen is namelijk bijna altijd het gevolg van dalende omzetcijfers, stijgende kosten of van onverwachte ontwikkelingen, zoals de huidige coronacrisis. Blijf daarom als OR altijd up-to-date zodat je proactief kunt handelen. Dan kunnen jullie zelf naar de directie toe om mogelijke bezuinigingen te bespreken. Hoe eerder jullie aan tafel zitten, hoe meer invloed jullie kunnen uitoefenen én hoe soepeler het proces verloopt. Daar heeft de directie ook alleen maar baat bij.
Zijn er bezuinigingen op komst? Bereid je voor en stel als OR deze vragen:
- Op welke uitgaven kan worden gekort?
- Gaat het om een structurele of eenmalige bezuiniging?
- Hoe worden medewerkers geraakt?
- Zijn er alternatieven die minder schadelijk zijn?
Zorg voor inzicht in cijfers
Om op de hoogte te blijven van de financiële situatie van de organisatie, moet de OR het hele jaar door de beschikbare cijfers bestuderen. Dat vraagt veel van de ondernemingsraad. Bijvoorbeeld: wordt er genoeg omzet gedraaid? Wat zijn dit jaar opvallend hoge kostenposten? Hoe gaan we financiële tegenvallers opvangen? Welke invloed heeft een crisis op ons verdienmodel? Met die punten van aandacht scherp in het vizier, zie je mogelijke bezuinigingen eerder aan komen.
Stel een commissie in
Vaak ontbreekt het de leden van de OR aan tijd om zich goed in de financiële kant van de organisatie te verdiepen. Ook gaat het om hele specifieke kennis die je je niet zomaar eigen maakt. Een oplossing hiervoor is het instellen van een commissie met daarin enkele OR-leden die zich graag in deze tak van sport verdiepen.
Zorg dat zij frequent met iemand praten die zich heeft op het hele financiële plaatje. Zoals de financieel directeur of de controller van het bedrijf. Zo is de kans groter dat jullie financiële problemen op tijd signaleren. Gevolg? Jullie kunnen als OR direct in gesprek gaan over mogelijke oplossingen. De commissie deelt de bevindingen in de volgende OR-vergadering en legt daar de basis voor het plan of de opties die jullie met de directie gaan bespreken.
Sparren, adviseren, besluiten
Met het inzicht dat jullie als OR verwerven, gaan jullie sparren met de directie. Je zoomt samen uit, kijkt naar relevante trends en bespreekt wat daarvan de impact op de speerpunten van de organisatie kan zijn. Rijmt dat nog met het financiële plaatje dat jullie van het bedrijf hebben? Wat betekenen die trends voor visie en verdienmodel? Dit voortraject dat OR en directie samen doorlopen, vertaal je naar goed beargumenteerde, praktische besluiten in samenhang met het OR-advies.
Neem je verantwoordelijkheid als OR, ook als het gaat om pijnlijke besluiten. Zoals het staken van bepaalde activiteiten, het opheffen van functies of een (ingrijpende) reorganisatie. Bezuinigen gaat vaak ook over concessies doen: aan de OR de taak om te sturen op een goed onderbouwd besluit en te waarborgen dat dit op een correcte en acceptabele manier uitgevoerd wordt. Onderhandel dus ook over een fatsoenlijk sociaal plan, maak je advies afhankelijk van een goede deal op dit punt.
Onderzoek opties en wees kritisch
Sommige bezuinigingen liggen voor de hand en doen niemand pijn. Maar in deze coronatijd is bezuinigen vaak een harde maatregel, waar geen redelijke alternatieven voor zijn. Daarom is het aan de OR om alle opties te onderzoeken en kritisch te zijn. Bedenk welke bezuinigingsvarianten reëel zijn. Waarom je die varianten adviseert. Hoeveel je bezuinigt en hoeveel het oplevert. Wat het gevolg is voor werknemers en klanten. En hoe de bedrijfsvoering er ná de bezuinigingen uitziet.
