Vakorganisaties zien deze ontwikkeling als problematisch. Uit onderzoek van het Wetenschappelijk Bureau voor de Vakbeweging blijkt dat een cao werknemers beschermt, ook als ze een zwakkere positie binnen de organisatie hebben. Daarnaast zorgt een cao voor meer gelijkheid in beloning, bijvoorbeeld tussen mannen en vrouwen. Tegelijkertijd moeten we vaststellen dat vakbonden steeds minder in staat zijn om de belangen van hun leden te behartigen. Dit komt door een drastische daling in de organisatiegraad in veel sectoren. Vakbonden moeten daarom kosten-/batenafwegingen maken voordat ze energie stoppen in onderhandelingen over cao’s: hebben ze voldoende leden om een rol van betekenis te spelen, of kunnen ze door goed werk meer mensen overtuigen om lid te worden? Als het antwoord op deze vragen negatief is, maken bonden andere keuzes.

Werkgeversverenigingen en individualisering

Ook aan werkgeverskant sluiten steeds minder bedrijven zich aan bij branche- en werkgeversverenigingen. Er is een soortgelijke beweging als aan werknemerszijde te zien, waarbij individualisering een grote rol speelt.

Het gevolg van dit alles is dat de OR, als min of meer logisch alternatief, steeds meer in beeld komt wanneer er collectieve afspraken gemaakt moeten worden.

Formele positie OR

Hier ontstaat een complicatie. De positie van vakbonden voor overleg over arbeidsvoorwaarden is namelijk keurig geregeld in de Wet op de cao. Hierin staat ook hoe afspraken tussen werkgevers(organisaties) en vakbonden individuele werknemers kunnen binden. Een uitvloeisel daarvan is de Wet op de algemeenverbindendverklaring, die regelt dat een cao voor alle betrokkenen in een branche of sector verplicht kan worden.

De OR heeft bij de totstandkoming van primaire arbeidsvoorwaarden echter geen formele positie. Dat wil zeggen: in de Wet op de ondernemingsraden (WOR) is niet geregeld dat de OR die positie kan claimen. Van de andere kant bepaalt artikel 2 van de WOR dat de wettelijke opdracht van de ondernemer en de OR is om samen een bijdrage te leveren aan het goed functioneren van de onderneming in al haar doelstellingen. Een goed geregeld pakket aan arbeidsvoorwaarden is daarbij essentieel. Dus als de OR vindt dat er iets ontbreekt of niet in de haak is, biedt dit artikel wel degelijk de mogelijkheid om dat aan te kaarten.

Individuele arbeidsovereenkomst en afspraken

Een belangrijk punt van aandacht blijft dat individuele werknemers niet gebonden kunnen worden door arbeidsvoorwaardelijke afspraken tussen de ondernemer en de OR. De individuele arbeidsovereenkomst blijft namelijk leidend. Zelfs als er een dynamisch incorporatiebeding is opgenomen, zijn deskundigen van mening dat artikel 7:613 BW van kracht blijft. Dit artikel houdt in dat een eenzijdige wijziging van een individuele arbeidsovereenkomst enkel mogelijk is wanneer de belangen van de werkgever zo zwaarwegend zijn dat de belangen van de werknemer daarvoor moeten wijken. Dit is bij afspraken tussen OR en ondernemer nauwelijks hard te maken.

Praktische Uitvoering

Hoewel het misschien niet verstandig lijkt voor de OR om onderhandelingen met de ondernemer aan te gaan over een collectief arbeidsvoorwaardenpakket, leert de praktijk dat dit vaak wel gebeurt. De realiteit is dat vakbonden formeel betrokken zouden moeten zijn bij cao’s, maar steeds minder mensen en organisaties zijn aangesloten bij vakbonden of werkgeversorganisaties. Tegelijkertijd bestaat er zowel bij werknemers als veel individuele werkgevers de behoefte aan het maken van collectieve afspraken. Dit voorkomt de noodzaak van individuele onderhandelingen, wat zowel werkgevers als werknemers niet willen. Daarom komt de OR toch weer in beeld als de “next best option”. Dit pleit ervoor om de wetgeving snel aan te passen, zodat deze beter aansluit bij de huidige praktijk.

Voordelen van OR-betrokkenheid

De OR vertegenwoordigt het gehele personeel, terwijl vakbonden alleen de belangen van hun leden behartigen. Met name in organisaties met een lage organisatiegraad wordt om die reden soms betwijfeld of de achterban van de bonden nog wel voldoende representatief is voor het totale personeelsbestand.

Door te overleggen met de OR wordt het goed functioneren van de onderneming betrokken in de discussie. Afspraken tussen OR en ondernemer moeten immers het goed functioneren van de onderneming ondersteunen (artikel 2 WOR). Dit kan de barrière tussen werkgever en werknemers slechten, omdat ze in de basis hetzelfde belang hebben.

Ondersteuning door MZ Services

MZ Services kan de OR, de ondernemer, en zelfs beide partijen tegelijkertijd uitstekend ondersteunen bij het proces van arbeidsvoorwaardenvorming. Bij MZ Services werken experts die hun sporen hebben verdiend bij vakorganisaties en cao-onderhandelingstrajecten. Daarnaast beschikken wij over arbeidsrechtjuristen en bieden we maatwerk- en open inschrijvingstrainingen op het gebied van onderhandelen en arbeidsvoorwaardenvorming. Samenwerkingen met diverse partijen zoals &Gommer Pensions Group en De Voort Advocaten & Mediators zorgen voor uitgebreide ondersteuning.

Speciaal aanbod

Met het oog op de actualiteit hebben we een speciale training ontwikkeld over het proces van totstandkoming van een cao of arbeidsvoorwaardenregeling. Het programma bevat onder andere:

• Ontvangst met koffie/thee op onze locatie in Tilburg of Zwolle
• De positie van de OR bij cao-onderhandelingen
• Het bepalen van de inzet
• Het onderhandelingsproces
• Het resultaat en daarna

Normale prijs: € 495,- per deelnemer, nu voor € 425,- per deelnemer. Iedere volgende deelnemer van dezelfde organisatie krijgt € 50,- korting op het actietarief.

Voor meer informatie, neem gerust vrijblijvend contact met ons op!