De arbeidsvoorwaarden van ambtenaren vanaf 2020
Door: Patrick Hüngens
Met de invoering van de WNRA is het niet ondenkbaar dat de overheids-OR straks rond de onderhandelingstafel mag gaan zitten voor de uitwerking van lokale arbeidsvoorwaarden. Een wezenlijke verandering, want de meeste OR’en in overheidsland zijn nu van het harmoniemodel en niet van het voeren van stevige onderhandelingen. Dat is uiteraard prima, maar mochten zijn in hun nieuwe rol in een situatie met belangentegenstellingen terecht komen, moeten ze wel wel weten hoe dat spel gespeeld wordt.
In een spagaat
Artikel 2 van de WOR zegt dat de OR er is in het belang van het goed functioneren van de onderneming in al haar doelstellingen. Gelet op de taken die de OR nu heeft, past dit keurig. Maar wat als er ineens over arbeidsvoorwaarden moeten worden afgesproken en de achterban per se het maximale eruit wil halen. Is dat dan in het belang van de onderneming? En hoe kun je ieders belangen behartigen?
De positie van de OR wordt lokaal steeds sterker tegenover van die van de vakbonden in het GO. Dat komt deels door teruglopende ledenaantallen en een vergrijzende achterban van de bonden, maar ook doordat er steeds meer onderwerpen landelijk worden geregeld. Gevolg is dat lokaal een steeds kleiner deel van het personeel door de bonden vertegenwoordigd is. The next best is dan toch echt de OR, die per definitie alle medewerkers vertegenwoordigt.
Een dubbele rol
Hoewel de externe vakbonden graag een goede relatie met het bestuur onderhouden, staan de belangen van hun leden voorop. Een fijne wetenschap als je keiharde eisen op tafel legt tijdens een arbeidsvoorwaardenoverleg. Voor OR-leden ligt dat anders.
Zij worden allereerst geacht om ook het ondernemingsbelang te behartigen en zijn bovendien naast OR-lid ook ‘gewoon’ medewerker. Je kunt tijdens een onderhandeling wel met je vuist op tafel slaan, maar anderhalf uur later is degene tegenover je weer gewoon jouw baas. En de vraag is of alle bazen die verschillende rollen even goed kunnen scheiden.
Pak de ambtenaren cao met fluwelen handschoenen aan
Het is voor de OR dus zaak de onderhandelingen over lokale arbeidsvoorwaarden heel zorgvuldig voor te bereiden, zowel voor wat betreft de inhoud als de te hanteren strategie. Klamp je hierbij niet (te) krampachtig vast aan de WOR. Ga liever met de bestuurder om tafel zitten en doe samen alsof de WOR er niet is, maar wel alsof je medezeggenschap belangrijk vindt. Vanuit dit vertrekpunt kun je vervolgens kijken hoe je dit wilt organiseren.
