Het belang van de OR ten tijde van faillissement
Door: Patrick Hüngens, senior trainer en adviseur bij MZ Services
Help, jullie bedrijf dreigt failliet te gaan. De directeur wordt op een zijspoor gemanoeuvreerd, een curator komt in beeld. En de rol van de ondernemingsraad (OR)? De veronderstelling binnen veel organisaties is dat die dan ook uitgespeeld is, maar dat is maar zeer ten dele waar.
Bewust van gewichtige rol
Pas als de onderneming er echt niet meer is, houdt de OR van rechtswege op te bestaan. Tot die tijd móet de OR – formeel bevoegd met het advies- en instemmingsrecht – om advies worden gevraagd bij belangrijke beslissingen die de organisatie betreffen of om instemming bij wijzigingen in regelingen van sociaal beleid. Die situaties komen vaak voor in tijden van crisis. Als OR dien je je bewust te zijn van je gewichtige rol, zeker nu dit najaar door de weggevallen overheidssteun meer faillissementen worden verwacht.
Wees waakzaam, ondanks de informatieplicht
De OR zou nooit verrast mogen worden door een surseance, oftewel een uitstel van betaling: de ondernemer heeft een actieve informatieplicht en moet minimaal tweemaal per jaar openheid geven over de (financiële) stand van zaken. In de praktijk wordt die plicht niet altijd nageleefd. Daarom moet je als OR waakzaam zijn en altijd een vinger aan de pols houden. Vaak voel je een dergelijke situatie ook aan op de werkvloer.
Een directeur of bewindvoerder wil tijdens een faillissement weleens voorbijgaan aan de OR. Laat je dan niet met een kluitje in het riet sturen.
Advies over afslanking of afstoting
De rechter spreekt een surseance uit. Om faillissement te voorkomen, wordt door de directie – samen met een door de rechter toegewezen bewindvoerder – een uiterste poging gedaan om te saneren. Wanneer die poging leidt tot veranderingen in de organisatie of bijvoorbeeld het versoberen van regelingen moet de OR om advies of instemming worden gevraagd. Maar ook als geprobeerd wordt om de onderneming te laten overnemen, af te slanken of om een verliesgevende tak af te stoten of een belangrijk krediet aan te trekken, moet de OR volledig betrokken worden.
Werkvloer is goud waard
Of de directeur er nou nog zit of de rechter een bewindvoerder heeft aangewezen: je moet als OR jouw rol opeisen en het advies- en/of instemmingsrecht blijven benutten. De OR is er immers in het belang van het goed functioneren van de onderneming. Bovendien is kennis vanuit de werkvloer goud waard, ook wat betreft toekomstvisie en risico-inschatting. Je kunt nooit verwachten dat een enkele directeur alles overziet en in zijn eentje de juiste beslissingen neemt.
Laat meningen en signalen vanuit de werkvloer dus doorklinken. Ook wat betreft de beleving van de situatie: die emoties mogen niet leidend zijn, maar het is goed om er rekening mee te houden. Een besluit kan nog zo goed zijn, maar moet ook landen: medewerkers moeten het accepteren om het te kunnen uitvoeren.
De OR kan bij een faillissement ook een beroep doen op zijn initiatiefrecht. Bijvoorbeeld door een bewindvoerder die bezig is om (delen van) het bedrijf te verkopen, een alternatief te bieden. Mogelijk meldt een interne koper zich.
Tempo van advisering omhoog
Als OR is het wel zaak om je tempo aan te passen aan de omstandigheden: in een situatie van faillissement gaan ontwikkelingen namelijk razendsnel. Dus wil je invloed uitoefenen, dan betekent dat dat ook de snelheid van advisering omhoog moet. Stel de rechter stelt een curator aan, dan is het altijd verstandig om samen met die curator afspraken te maken over de wederzijdse verwachtingen. Dat biedt beide partijen houvast en managet de verwachtingen.
Zelfs dan nog een rol voor de OR
Stel: de surseance is zonder succes. Waarom? Het lukt niet om afspraken te maken met de schuldeisers over de sanering van de schulden, klanten hebben er geen vertrouwen in of de directeur ziet er zelf geen heil meer in. Het faillissement wordt dan aangevraagd. Ook dan kan je als OR nog een belangrijke adviserende rol vervullen. Een doorstart? En dan met het hele bedrijf of alleen met het winstgevende deel ervan? Belangrijke besluiten, met het oog op de eventuele toekomst van jullie bedrijf.
