Wat nou nieuwe medezeggenschap? Doe mij maar toegewijde medezeggenschap

Om maar met de deur in huis te vallen: ik word een beetje melig en flauw van al die trajecten over zogenaamde ‘(ver)nieuwe(nde) medezeggenschap’. Gevoed door modieuze concepten zoals horizontale afstemming (i.p.v. verticale sturing), de netwerkorganisatie, co-creatie, de autonome professional en zelfsturing, blijken trajecten over (ver)nieuwe(nde) voornamelijk te gaan over een kleinere OR (wat dan de Kern OR wordt genoemd) en tijdelijke, flexibele commissies. Het leggen van meer accenten op de directe participatie loopt als een rode draad door dit soort trajecten heen. Er blijkt zelfs een participatie-app te zijn.

De verkeerde afslag

Ik kom organisaties tegen die nog verder doorslaan in deze hype en al doorredenerend op het onzalig makende idee komen dat directe participatie de indirecte, vertegenwoordigende participatie (via de OR) overbodig maakt en zelfs overwegen om de OR af te schaffen. Deze zogenaamde vernieuwing leidt dan tot verslechtering. Dit is m.i. een verkeerde afslag en dit tij moet gekeerd worden. Hoe? Laten we weer terug gaan naar de oorspronkelijke bedoeling van medezeggenschap. Dus geen regie OR, geen netwerk OR, geen kern OR, maar gewoon een OR. Aan deze OR koppelen we het perspectief van de toegewijde medezeggenschap. In dit perspectief is de taakopvatting van de OR waarden gedreven en voorzien van een principieel betoog. Het gaat om de situationele ambachtelijkheid van de OR dicht bij de werkvloer, om het edele handwerk van de medezeggenschapper dicht bij de collega’s.

De kunst van medezeggenschap is vooral afhankelijk van de opstelling van betrokkenen en hebben vooral met attitude en werkklimaat te maken. In het perspectief van de toegewijde medezeggenschap heeft het overlegklimaat de status van ‘een goed gesprek’ en is dan ook interactief en tweezijdig. De structuur van de medezeggenschap kent geïntegreerde vormen en maatwerkoplossingen en wordt georganiseerd vanuit de behoeften, vanuit de vraag (en niet vanuit het oude machtsdenken dat medezeggenschap de zeggenschap moet volgen).

Als we terug naar de oorspronkelijke bedoeling van medezeggenschap gaan, als we hier invulling aangeven vanuit het perspectief van de toegewijde medezeggenschap, dan kunnen wat mij betreft al die zogenaamde vernieuwingstrajecten de kast in en voorkomen we dat een verkeerde afslag wordt genomen.

Toch behoefte aan iets nieuws?

Met mijn betoog over toegewijde medezeggenschap pleit ik niet voor iets nieuws maar roep ik op om bij de oorspronkelijke betekenis van medezeggenschap te blijven. Gewoon ‘de OR’ dus. En als er toch behoefte is aan iets nieuws dan kunnen we misschien de mening hierover eens polsen bij een filosoof, bioloog, gedragspsycholoog en software-engineer. Laten we hun inzichten vertalen in beeldmateriaal, infographics, kunst en online games en dit ter inspiratie gebruiken voor een goed gesprek over echte vernieuwing –en daarmee verbetering!- van medezeggenschap. Wie doet er mee?

Walter Gouw