Een lege zetel in de ondernemingsraad: nieuwe OR-verkiezingen?

Het is algemeen bekend dat de ondernemingsraad eens in de drie jaar herkozen wordt door middel van verkiezingen. Vrijwel elk bedrijf krijgt echter ook te maken met leden die tussentijds vertrekken. De snelste manier om deze lege plek op te vullen is natuurlijk om zelf iemand aan te wijzen, maar dit is niet aan te raden. Het is namelijk in strijd met de wet en het OR-reglement om zelf mensen uit te kiezen voor de raad.

Wat te doen bij een lege plek

Als er lege zetels ontstaan moeten de OR-verkiezingen volgens de richtlijnen van het reglement verlopen. Er is een algemeen voorschrift uitgegeven als leidraad, maar organisaties kunnen daarnaast zelf variaties op dit reglement aanbrengen en vastleggen. In dit artikel gebruiken we voor het gemak het algemene statuut als handleiding. Dit statuut bepaalt dat lege plekken moeten worden opgevuld door verkiezingen. Er zijn een aantal redenen om af te wijken van deze regel. Ten eerste kan het zijn dat er binnen een half jaar tijd toch al nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven. In dit geval mogen de zetels tot die tijd zo blijven als ze zijn. Ten tweede kan het zijn dat er al een geschikte opvolger klaarstaat, hiervoor kunnen twee stelsels worden toegepast.

Het personenstelsel en lijstenstelsel

In een klein aantal gevallen hoeft men geen nieuwe OR-verkiezingen organiseren. Het personenstelsel is vooral handig voor kleine ondernemingen waar de werknemers elkaar kennen. Hier wordt de lege OR-zetel opgevuld door de werknemer die bij de verkiezingen de meeste stemmen kreeg na de laatst gekozen kandidaat. Het lijstenstelsel is geschikter voor grote bedrijven waar collega’s elkaar onderling niet goed kennen. De werknemers stemmen hier op een lijst van verkiesbaren, waarbij ze overigens wel hun favoriet kunnen aangeven. Eventueel wordt hierbij een open zetel ingevuld door de eerste niet-gekozen kandidaat van de betreffende lijst. Als er geen gegadigden meer zijn, worden er nieuwe verkiezingen gehouden. Deze stemming vindt op dezelfde manier plaats als bij de normale verkiezingen.

De nadelen van onrechtmatige leden

Hoewel het veel sneller gaat om de lege zetel op te vullen zonder verkiezingen, is het in de meeste gevallen niet aan te raden. Omdat het OR-lid niet volgens de wettelijke voorschriften is toegetreden, valt het te betwijfelen of hij juridisch gezien stemrecht heeft. Als er slechts een enkel lid wegvalt, kan het wel een snelle manier zijn om de lege plek op te vullen. Als er veel van dit soort onrechtmatige leden in jouw ondernemingsraad zitten, kan de rechtsgeldigheid van een besluit worden aangevochten. Dit doet niet alleen afbreuk aan de achterban, maar geeft bestuurders ook een maze in de wet om te protesteren op momenten dat hen goed uitkomt.

Breng de OR onder de aandacht

De OR heeft vaak te maken met een imagoprobleem. Hoewel veel ondernemingsraden kampen met lege zetels, is het wel degelijk belangrijk dat er een goede vertegenwoordiging van de werknemers actief is. Breng de ondernemingsraad daarom regelmatig onder de aandacht, in plaats van alleen tijdens verkiezingstijden. Communiceer daarbij alle behaalde successen met de werknemers. Zo houd je het vuurtje warm, wat ook goed uitkomt in het geval van nieuwe verkiezingen. In het gunstigste geval zijn er daardoor meer kandidaten dan nodig, zodat je zetels die uitvallen snel en gemakkelijk kunt invullen.