Onze visie op governance en de rol van de OR hierbij
In Nederland kennen we sinds de 18e eeuw een wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht dankzij de Franse filosoof Montesquieu. Die scheiding der machten vind je in zekere zin ook terug in organisaties: ook wel governance genoemd. Governance gaat over hoe een organisatie bestuurd wordt, de gedragscodes van een organisatie en het toezicht daarop. Dat de ondernemingsraad hierin een belangrijke speler is, zal je niet verbazen. Maar hoe zorg je dat je dat spel goed speelt? Ik vertel je er graag meer over.
Governance in een organisatie
Governance gaat over hoe een organisaties bestuurd wordt. Hier is niet alleen de bestuurder een belangrijke partij in. Ook de Raad van Toezicht (RvT) of de Raad van Commissarissen (RvC) zijn belangrijke spelers: zij controleren en adviseren het bestuur en houden er toezicht op. En dan is er de OR die als doel heeft om het goed functioneren van de gehele onderneming te waarborgen. Een trias politica in het klein dus.
Nu zie ik vaak dat de ondernemingsraad zich van zijn rol in die ‘trias politica’ onvoldoende bewust is. En daardoor raakt de governance van een bedrijf vertroebeld. Bijvoorbeeld: een bestuurder besluit over te gaan tot een reorganisatie en geeft daarbij aan dat de Raad van Toezicht hiermee heeft ingestemd. De OR voelt zich daardoor direct schaakmat gezet: wat kun je nu nog doen om invloed uit te oefenen op dit besluit? Het is immers al genomen. Advies geven – wat volgens de WOR moet gebeuren op een moment dat het advies nog van wezenlijke invloed kan zijn op het te nemen definitieve besluit – heeft dan weinig zin meer.
De OR als controlerende macht
Als OR heb je verschillende middelen om te voorkomen dat je na het voorgenomen besluit van een bestuurder buiten spel wordt gezet, zoals in het voorbeeld hierboven. Ja, de OR is er om advies uit te brengen. Maar controleren kan ook tot de taken behoren. Is de Raad van Toezicht wel volledig ingeschakeld toen het reorganisatieplan op tafel kwam? Wie zitten er eigenlijk in die raad? En hoe denken zij daadwerkelijk over de ideeën van de bestuurder?
Beroep je als OR op artikel 24 en artikel 25 van de WOR.
-
24. De OR overlegt (minimaal) twee keer per jaar over de algemene gang van zaken. De bestuurder geeft aan welke richting de organisatie uitgaat en welke besluiten te verwachten zijn. Daarbij is volgens art. 24 lid 2 WOR de RvT of de RvC aanwezig. Deze heeft dus een verschijnplicht.
-
25. De OR moet over tal van zaken om advies worden gevraagd. Bij de bespreking daarvan kan de RvT of RvC worden uitgenodigd. Ook dan hebben ze een verschijnplicht (art. 24 lid 4 WOR).
Overleg met de Raad van Toezicht
De Raad van Toezicht en de Raad van Commissarissen zijn doorslaggevende organen. Maak daar als OR gebruik van. Ga tijdig in gesprek met hen, ook als er geen sprake is van een reorganisatie of ander groot besluit. Nodig hen twee keer per jaar uit bij het overleg over de gang van zaken (art 24). Dat is voor jullie als OR dé mogelijkheid om eens te peilen wat zij belangrijk vinden. Wat nemen zij waar? En welke doelen hebben zij? Wat zijn het voor mensen? Leer elkaar kennen, zodat je elkaar makkelijk weet te vinden en van elkaar weet hoe er naar zaken gekeken wordt.
Zij zijn een extra bron van informatie waar je als OR je advies op kunt baseren. En omgekeerd: blijkt een Raad van Toezicht totaal niet achter de visie van de bestuurder te staan? Dan kun je hen, maar ook de bestuurder, hiermee confronteren. Kortom, zorg dat je onderdeel wordt van de Gouden Driehoek: Bestuurder – Raad van Toezicht of Raad van Commissarissen – OR.
Bestuurders staan niet altijd te springen om een bezoek van de Raad van Toezicht/Commissarissen. Het kan voor hen voelen alsof ze op het matje worden geroepen. Wees daarom altijd open en eerlijk naar het bestuur op het moment dat je de toezichthouder uitnodigt. De wet verbiedt niet om met iedereen te praten, het is alleen wel een fatsoensnorm om het van tevoren aan te geven bij je wettelijke gesprekspartner.
Beïnvloed de governance
Ook aan de voorkant kun je als OR de besluitvorming en het bestuur beïnvloeden. Ondernemingsraden kunnen namelijk – mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan – op basis van een profielschets kandidaten aandragen voor een Raad van Toezicht of Raad van Commissaris. De wet zegt bovendien dat de aanbevolen kandidaat aangenomen moet worden, mits zij/hij aan het profiel voldoet. Zo hebben jullie je contact al in dit orgaan. Je gaat makkelijker het gesprek aan, kent hun visie op de te nemen besluiten en kunt hier handig op inhaken: de gouden driehoek ten top.
