Participatieve medezeggenschap hielp RSZK vooruit
Zorginstelling RSZK besloot om zich met ondersteuning van trainer Didi Verhagen in te zetten voor participatieve medezeggenschap. Een nieuw bestuur en nieuwe OR later blikken zij terug op deze succesvolle missie. Voorzitter van de raad van bestuur Paula Nelissen: “We zijn er nog niet, maar de omslag is de grootste verandering. Daar blijven we aan bouwen.”
Groentjes die de kar trekken
Pas drie weken zat Mariëlle Smets in de OR toen haar gevraagd werd of ze interesse had in de functie van OR-vicevoorzitter. Hoewel ze zich in eerste instantie te onervaren voelde, besloot ze het toch te doen. Het bleek de frisse wind die de ondernemingsraad nodig had. Tot dan toe bleven vergaderingen vaak hangen in ellenlange discussies die al tien keer gevoerd waren of individuele problemen van medewerkers. Dat moest anders.
“De OR-leden werken tegenwoordig met een rijtje vragen als medewerkers kwesties bij hen aanstippen: is het persoonlijk? Ben je al bij de manager of HR geweest? Pas als de hele afdeling er last van heeft, mogen ze de OR mailen. En ook dan bespreken we alleen het overkoepelende probleem.” – Mariëlle Smets, oud OR-voorzitter.
Ook het bestuur wilde een frisse wind
“De OR wilde graag anders, had zich daar met behulp van Didi ook al in verdiept, maar de praktijk bleek ook weerbarstig”, vertelt Paula. “Ik besloot daarom met de OR een specifieke casus te kiezen om participatieve medezeggenschap met de kersverse OR te oefenen. Dat bleek een goede zet, want de OR-leden kregen enorm veel energie van deze manier van werken.”
Realistisch blijven
Inmiddels is Karlijn van Limpt de OR-voorzitter en gaan ze op dezelfde voet verder: “We gingen heel actief aan de slag met wat we nou echt wilden. Om zo onze droom-OR te formuleren. Ondertussen was het natuurlijk wel belangrijk realistisch te blijven.”
Karlijn: “Didi hielp ons daar enorm bij. Ze bleef altijd positief, maar hield ons ook regelmatig een spiegel voor om de consequenties van onze acties duidelijk te maken. Ze hielp ons onze houding, gedrag, ambitie en processen aan te passen. En ze liet ons inzien dat onze droom-OR uiteindelijk betekende dat we het medezeggenschapsproces op een heel andere manier vorm moesten geven en bijvoorbeeld van 15 naar 9 leden gingen.”
Een vrije cultuur
Mariëlle: “In het begin zat ik vanuit mijn toenmalige rol als OR-voorzitter te praten en durfde de rest pas mee te discussiëren als Paula wegging. Nu heeft iedereen zijn eigen portefeuille en voert men daarover zelf het woord. Didi heeft erg bij die vorming geholpen. Ze is makkelijk benaderbaar en zelfs als het even niet uitkwam stond ze altijd voor ons klaar.”
Gegroeid als organisatie
Paula: “Ik merkte dat in het begin niet iedereen zich vrij voelde om tegen mij te praten. Dat maakt het nog mooier en bijzonderder dat mensen nu opengebroken zijn, succeservaringen beleven en makkelijker en meer onbevangen praten. Het is zoals Johan Cruijff zei: zonder schieten, geen doelpunt. Als je mij iets niet vertelt, kan ik het niet oplossen.”
De OR werd gevraagd mee te denken in een omvangrijke reorganisatie die RSZK doormaakte. Paula: “Als organisatie hadden we gekozen om met een eenhoofdig bestuur door te gaan. Ik vroeg om één voorwaarde, dat was om binnen drie maanden een reorganisatie rond te hebben en een nieuw managementteam te hebben staan. Het was voor ons de ultieme test op het gebied van participatieve medezeggenschap, maar het is gelukt.”
Tegendruk is geen tegenwerking
Was Paula als bestuurder dan niet bang dat participatieve medezeggenschap voor problemen zou zorgen? “Nee, helemaal niet. Als we spreken over de medezeggenschap verwarren veel mensen tegendruk en kritische vragen met tegenwerking. In mijn optiek zijn dat twee verschillende dingen. Tegenwerking is disfunctioneel. Tegendruk en kritische vragen stellen juist niet. Ik zie de OR als mijn ogen en oren. Zij vertellen wat er leeft en speelt en wat er moet gebeuren. Ik moedig het enorm aan.”
Gratis advies
Mariëlle: “Als we voortaan advies- of instemmingsvraagstukken krijgen, spreken we aan de voorkant al met projectleiders of managers. Zo krijgen zij gratis advies en worden ze niet in een vergevorderd stadium ineens met de OR om de oren geslagen. Ook tijdens de verkiezingen gingen we bij alle managers langs om te vragen wat zij wilden van de medezeggenschap.”
“Het is geen apart OR- en managementverhaal, maar gezamenlijk optrekken. De informatie en bijdrage van de ondernemingsraad is van wezenlijk belang om tot betere besluiten te komen.” – Rob Slegers, manager Services en Vastgoed.
Gezamenlijke verantwoordelijkheid
De zorg staat onder enorme druk en er is te weinig mankracht, daar zijn alle RSZK’ers het over eens. Paula: “Hoe dom zou het daarom zijn om inefficiënt te werken? De OR heeft daar naar mijn mening twee taken in: enerzijds het aannemen van een kritische houding naar mij en het management, want wie zegt dat wij het altijd goed hebben? Daarnaast het meedenken over hoe we de cultuur zo kunnen beïnvloeden dat er een positieve mood en veel betrokkenheid is.”
Participatieve medezeggenschap moet je leren
Niet alle OR-leden stonden meteen te springen om deze nieuwe rol. Sommigen waren juist erg terughoudend. Mariëlle: “Didi gaf ons handvatten. Bijvoorbeeld om zelf op professionele wijze in gesprek te gaan met een projectleider.” Karlijn: “Waar OR-leden eerst dachten hoe gaan we dit doen, pakken ze nu zelf de telefoon op en gaan ze aan de slag.”
“We leren de OR-leden dat ze nooit moeten zeggen “ik ben maar een verpleegster”. Probeer het gewoon en je zult zien dat je het kunt.” – Karlijn van Limpt, huidige OR-voorzitter.
Ook de managers zijn om
Rob Slegers, manager Services en Vastgoed, is erg blij met de nieuwe manier van werken. “De zorg betaalbaar houden is een immense opgave. Het is fantastisch als een OR in het begin van een project meedenkt, zodat er aan de achterkant een tijdwinst wordt geboekt. Je zag dat goed bij het strategisch vastgoedplan. De OR dacht mee over de grote kaders en wij vulden de details vervolgens in.”
Wensen voor de toekomst
En de OR-leden zijn nog lang niet uitgeleerd. De achterban beter bereiken en nog proactiever te werk gaan, zijn zomaar twee punten op de wensenlijst voor de OR 3.0. Ambtelijk secretaris Jeane-Marie van Zundert: “De zittende OR is een prettige, constructief denkende en participatief ingestelde club. Ze weten wat ze willen, hebben duidelijk wat ze nog moeten leren, laten zich begeleiden maar kunnen ook zelfsturend zijn. Als je hoort welk proces hieraan vooraf ging, kan ik daar alleen maar bewondering voor hebben.”
